WSTĘP

Człowiek jest najdoskonalszym dziełem Boga, stworzony bowiem na jego podobieństwo. Nic też dziwnego, że twórcy literaccy opisują człowieka, przyglądając się jego czynom, opisują wzloty i upadki. Zawsze interesowano się naturą ludzką, zastanawiano się dlaczego tak idealny „twór” potrafi zachować się nagannie, zabijać niszczyć otaczający go świat. Wielu pisarzy snuje refleksje nad złożonością istoty ludzkiej zastanawia się dlaczego jedne osoby roztaczają wokół siebie samo szczęście a inne czynią spustoszenie. Człowiek jest i będzie tajemnicą, bo jego naturze tak naprawdę niewiele wiemy. Prawda o człowieku jest głęboko ukryta, w jego duszy, w jego psychice. Trudno więc dotrzeć do wnętrza ludzkiego, poznać motywy działania.

Psychologizm w literaturze jest to skłonność do traktowania w utworach literackich postaci przede wszystkim w kategoriach psychologicznych, gdy uwarunkowania społeczno-obyczajowe i historyczne schodzą na drugi plan. Pisarz zmierza do odtworzenia przeżyć wewnętrznych, ukrytych motywacji, kompleksów, obsesji, marzeń sennych, trudności w kontaktowaniu się z innymi ludźmi, źródeł określonego sposobu reagowania na świat zewnętrzny.

Na przełomie wieków literatura, tak światowa, jak i polska prezentowała nam koleje życia, trudności i zmagania niezliczonej ilości bohaterów, bohaterów tak różniących się przecież od siebie i w tak różny sposób starających się urzeczywistnić to, co uważali za wartości nadrzędne w swoim życiu. Czytamy o losach postaci fikcyjnych powstałych jedynie na potrzebę danego utworu literackiego, ale również autentycznych osób żyjących w przeszłości, bądź nawet i w czasach teraźniejszych, będących jak my ludźmi z krwi i kości. Niemal każdy bohater swoim postępowaniem chciał coś osiągnąć, udowodnić, że jest w stanie dokonać czegoś wielkiego. Motorem napędowym tych działań były różne aspekty życia ludzkiego: miłość, wiara, walka dobro, lecz również chęć zemsty, wyzysk i niepohamowana żądza władzy.

Do swojej prezentacji wybrałam trzy, moim zdanie sztandarowe powieści ukazujące portrety psychologiczne bohaterów. Pierwszym portretem jest Róża, bohaterka powieści Marii Kuncewiczowej pt.: Cudzoziemka. Kucewiczowa przedstawia tu studium psychologiczne kobiety, która nie może znaleźć swojego miejsca w społeczeństwie, wyżywa się na rodzinie, po czym przechodzi wewnętrzną metamorfozę.

Kolejnym dziełem, które wzbudziło moje zainteresowanie jest powieść Fiodora Dostojewskiego pt.: Zbrodnia i kara. Dostojewski przedstawił tu portret psychologiczny zbrodniarza – Rodiona Roskolnikow, który dopiero po przyznaniu się do winy przeszedł przemianę.

I ostatnią książką, która zawarła w sobie ciekawy portret bohatera – Tomasza Judyma, jest powieść Stefana Żeromskiego pt.: Ludzie bezdomni. Tomasz Judym, nie spełniwszy swoich idei postanowił skazać się na życie w samotności.